Współczesne wytyczne wskazują, że konopie i kannabinoidy nie powinny zastępować leczenia przeciwnowotworowego ani być polecane jako „terapia na raka” poza badaniami klinicznymi. Mogą natomiast pomagać wybranym chorym w łagodzeniu objawów – głównie wtedy, gdy standardowe metody zawiodły lub są niewystarczające. Dowody naukowe są nierówne: dla części objawów umiarkowane, dla wielu – słabe lub niejednoznaczne.
1. Nudności i wymioty po chemioterapii (CINV)
Najlepiej udokumentowane wskazanie. Syntetyczne pochodne THC (np. dronabinol, nabilon) mogą być stosowane jako dodatek do leczenia przy opornych objawach. Należy jednak pamiętać o częstszych działaniach niepożądanych niż w przypadku leków pierwszego wyboru.
2. Utrata apetytu i masy ciała (anoreksja/kacheksja)
Oczekiwania często wyprzedzają dowody. W badaniach kannabinoidy przegrywają z megestrolem. Zaleca się krótkotrwałe próby z lekami hormonalnymi lub steroidowymi – rola kannabinoidów pozostaje niepewna.
3. Ból nowotworowy
Efekty przeciwbólowe kannabinoidów są umiarkowane i zmienne. Mogą być rozważane pomocniczo, zwłaszcza w przypadku bólu neuropatycznego, po indywidualnej ocenie ryzyka i korzyści.
4. Sen i jakość snu
Senność to częsty efekt THC, czasem pożądany. Niektórzy pacjenci zgłaszają łatwiejsze zasypianie i mniej wybudzeń. Zaleca się monitorowanie dawkowania, zwłaszcza by uniknąć nadmiernej sedacji w ciągu dnia.
5. Lęk, napięcie i nastrój
Kannabinoidy mogą redukować napięcie i lęk, ale wyższe dawki THC mogą te objawy nasilać. Należy zachować ostrożność i zapewnić równoległe wsparcie psychologiczne.
6. Zmęczenie w ciągu dnia
Działanie jest niejednoznaczne – u niektórych małe dawki CBD poprawiają czujność, u innych dominująca sedacja pogarsza funkcjonowanie. Decyzje powinny być indywidualne.
7. Świąd (pruritus)
Może towarzyszyć nowotworowi lub leczeniu. Kannabinoidy nie są standardem terapii, ale niektórzy pacjenci odczuwają ulgę w objawach.
8. Objawy ze strony przewodu pokarmowego
Mogą poprawiać łaknienie i zmniejszać nudności, ale działanie w zaparciach jest nieprzewidywalne. Nie zastępują leczenia standardowego.
9. Funkcje seksualne i intymność
Część pacjentów anegdotycznie opisuje poprawę libido czy większą otwartość na bliskość. Jeśli efekt występuje, to najczęściej pośrednio – przez wpływ na lęk, ból lub sen.
10. „Działanie przeciwnowotworowe”
W badaniach laboratoryjnych kannabinoidy mogą wpływać na komórki nowotworowe, ale nie przekłada się to na skuteczność kliniczną. Nie należy ich traktować jako terapii raka poza badaniami klinicznymi.
Formy, interakcje i bezpieczeństwo
- Dostępne formy: Dronabinol, nabilon (kapsułki), nabiximols (aerozol THC/CBD) – status regulacyjny zależy od kraju.
- CBD: Nie zawsze jest bezpieczny – wysokie dawki mogą obciążać wątrobę i nie mają potwierdzonej skuteczności objawowej.
- Interakcje lekowe: Kannabinoidy są metabolizowane przez enzymy CYP3A4/CYP2D6 – mogą wchodzić w interakcje z lekami onkologicznymi i przeciwbólowymi.
- Możliwe działania niepożądane: Senność, zawroty głowy, suchość w ustach, hipotensja ortostatyczna, zaburzenia koncentracji, nasilony lęk.
- Bezpieczeństwo: Unikać prowadzenia pojazdów po THC, informować lekarza o wszystkich przyjmowanych preparatach.
Jak korzystać z kannabinoidów mądrze (jeśli w ogóle)
- Priorytet: Zawsze zaczynaj od leczenia standardowego, zwłaszcza w przypadku CINV.
- Cel: Leczenie objawów, a nie nowotworu jako takiego.
- Strategia: Zaczynaj od małych dawek, monitoruj efekty po 1–2 tygodniach, oceniaj działania niepożądane i możliwe interakcje.
Podsumowanie
Konopie medyczne mogą wspierać wybrane objawy – szczególnie oporne nudności i wymioty – a także sen i ból, ale nie leczą raka. W większości przypadków powinny być traktowane jako dodatek do standardowej opieki, nie jako jej zamiennik.
Źródło: 10 sposobów w jakie marihuana może pomóc pacjentom z chorobą nowotworową
